Iets anders

Voorbije donderdag en vrijdag nam ik deel aan een workshop van UNESCO. Er waren vertegenwoordigers van Venezuela, Bolivië, Colombië, Peru en Ecuador. Plus een Vlaamse Belg dus. Thematiek: onderwijs voor duurzame ontwikkeling en lerarenopleiding. Een stam met vele takken bleek. De Boliviaanse onderwijsautoriteiten hadden het vol vuur over 'dekonolisering', een alternatief voor het Westerse kapitalisme en het belang van de Indiaanse talen, zienswijzen en kennis. Anderen bleken hevige voorstanders van participatie, milieu, mensenrechten, 'vivir bien' en 'buen vivir' (goed leven), 'gender', gelijke kansen, en zoveel meer.

Sommige opinieleiders zagen eerder al een 'derde weg' in de nieuwe, politieke regimes van Venezuela, Bolivië en Ecuador, naast die van het kapitalisme en het communisme. Klopt dat? Wat houdt die dan in?
En wat gebeurt er in sommige Arabische landen? Wat wil men precies? Niemand lijkt een duidelijk antwoord te hebben. Wat gebeurt er de laatste week in Spanje? Wat is de boodschap van de protestacties? Wat bedoelen ze eigenlijk met 'meer democratie'? 'Het gaat er niet over dat de socialisten of de conservatieven de verkiezingen moeten winnen. Het gaat over hogere waarden', zegt een meisje aan de journalist.
Weet niet of de acties naar aanleiding van de lange Belgische regeringsvorming in dit rijtje thuishoren. Het leek in ieder geval ook niet helemaal duidelijk wat men precies wilde.

Heb sterk de indruk dat de wereld meer en meer op elkaar afgestemd geraakt, met vergelijkbare universele waarden, maar zonder dat de mensen hun eigenheid willen verliezen.
Er beweegt ook wat, maar de beweging is moeilijk in een hokje onder te brengen.

Tijdens de workshop van UNESCO dacht ik eerst even op een traditionele wijze: het moet toch eerst duidelijk worden wat je wil, je ziet het eindproduct voor je en dan maak je een stappenplan om dat einddoel te bereiken. Maar even later realiseerde ik me dat het waarschijnlijk veel interessanter is om geen einddoel voorop te stellen, geen stappenplan uit te werken en niet precies te weten waar naartoe. Het verschil tussen proces en product, weet je wel. En dus het hoger belang van het proces... Laten we samen zoeken naar een betere wereld. Al doende. Alles verandert trouwens zo snel dat het eigenlijk geen zin heeft om je vast te zetten. Je kan een deel structureren, werkvormen geven, maar een ander deel moet beweeglijk blijven. Het kan belangrijk zijn te definiëren wat je wil veranderen, maar je moet voldoende openheid en flexibiliteit inbouwen om het 'wat' en vooral het 'hoe' nog in de loop van het traject zich te laten uitdrukken.

Dat 'ander iets' waar men in deze regio, de Arabische landen en Spanje naar zoekt, is niet helemaal duidelijk, maar hoeft dat misschien ook niet te zijn. Laten we het tijd geven en laten we er open voor staan. Laat het gewoon vanzelf naar boven komen. Laat het vanzelf vorm krijgen.